प्लेटलेट्स हा रक्तामधील एक महत्त्वाचा घटक आहे. प्लेटलेट्स या शरीरातील रंगहीन पेशी असतात. रक्त पातळ होऊ न देण्याचे तसेच रक्तवाहिन्यांना इजा झाल्यास रक्तस्त्राव अधिक प्रमाणात न होऊ देण्याचे काम या पेशी करतात. रक्तामध्ये हिमोग्लोबिन, प्लाझ्माप्रमाणे प्लेटलेट्स हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. सर्वसाधारणपणे रक्तामध्ये प्लेटलेट्सची संख्या दीड लाख ते साडेचार लाख इतकी असते. ती ७० ते ८० हजार इतकी झाल्यास शरीरात इन्फेक्शन झाले आहे असा अंदाज येतो. इन्फेक्शन किंवा इतर काही कारणामुळे शरीरातून मोठ्या प्रमाणात रक्त वाहून गेले तर प्लेटलेट्सचे प्रमाण कमी होते. प्लेटलेट्स कमी झाल्यास ते बाहेरून भरले जाऊ शकतात. औषधांपेक्षा बाहेरून तयार प्लेटलेट्स रुग्णाला दिल्यास तो आजाराशी प्रभावीपणे सामना करू शकतो आणि औषधेही लागू पडतात.रुग्णाच्या शरीरात प्लेटलेट्स किती कमी झाले आहेत त्यावरून त्याला प्लेटलेट्स बाहेरून देण्याचा निर्णय डॉक्टर घेतात. प्लेटलेट्स देण्याचे दोन प्रकार आहेत. पहिला आहे सिंगल डोनर प्लेटलेट्स. यात प्लेटलेट्स दात्यांची यादी रक्तपेढीमध्ये असते. रुग्णाला आवश्यक प्लेटलेट्स दात्याशी संपर्क साधून त्याला बोलवले जाते. त्याच्या शरीरातील रक्त घेण्यापेक्षा रक्तातील प्लेटलेट्स घेतले जातात आणि ते रुग्णाला चढवले जातात. यामुळे रुग्णाच्या शरीरातील प्लेटलेट्सची संख्या ३०-४० हजारांनी वाढते. दुसरा प्रकार आहे रॅन्डम प्लेटलेट्सचा. यात रक्तपेढ्यांमधून प्लेटलेट्सची युनिट्स आणून रुग्णाला चढवली जातात.
रक्ताप्रमाणेच रक्तघटकही वेळीच उपलब्ध व्हायला हवेत. रक्तदानानंतर त्यातील रक्तघटक सहा तासांच्या आत वेगळे करावे लागतात. प्लेटलेट्स साठवण्यासाठी असलेल्या पिशव्यांची मुदत ३ ते ५ दिवस असते. त्या कालावधीत प्लेटलेट्स वापरावे लागतात. प्लेटलेट्स वेळीच मिळाले तर रुग्णाचे प्राण वाचू शकतात. प्रत्येक रक्तपेढीमध्ये रक्तघटक वेगळे करण्याची यंत्रणा यासाठीच आवश्यक आहे.
प्लेटलेट्स नियंत्रणासाठी काय करावे?
- पौष्टिक आहार घ्यावा.
- फळे, भाज्यांचे सेवन जास्त प्रमाणात करावे.
- आहारात साखरेचे प्रमाण कमी असावे.
- शीतपेयांचे सेवन थांबवावे.
- फास्ट फूड, गोठवलेले अन्नपदार्थ खाऊ नयेत.
- ‘सी’ जीवनसत्त्वयुक्त लिंबू, संत्री, मोसंबी, लसूण खावेत.
- टोमॅटो, बोरे, टरबूज, गाजर, कोबी, पालक यांचे सेवन करावे.
SAUJANYA:- CHIRAYU, SAMANA 07072011
No comments:
Post a Comment