बर्‍याच जणांना असा प्रश्‍न पडतो की, परदेशी भाषा का शिकायची? जागतिकीकरणाची गरज, चांगली नोकरी मिळते ही काही उत्तरे. परंतु स्वानुभवातून मी एवढेच सांगू शकेन की, स्वत:च्या देशाची, मातृभाषेची किंमत कळण्यासाठी, देशप्रेम जागृत होण्यासाठी, परदेशी कंपन्यांनी हिंदुस्थानात गंुंतवणूक करून अधिकाधिक हिंदुस्थानींना नोकरीच्या संधी मिळण्यासाठी परदेशी भाषा शिकणे हे एक माध्यम आहे.
जपानी शिकण्याची सुरुवात मुळाक्षरांपासून झाली. आपली बाराखडी असते तशी जपानीमध्ये पाचखडी आहे. आ, ई, ऊ, ए, ओ पाचच स्वर. ख, घ, छ, ट, ठ, ड, ढ, ण, थ, ध, ल, ळ, क्ष, ज ही अक्षरे नाहीत. इंग्रजीमध्ये दोन असतात तशा इथे तीन लिप्या. हिरागाना, काताकाना व कांजी (चित्रलिपी). बालवाडीत बसल्यासारखं वाटत होतं. रोज दहा मुळाक्षरे शिकायची. घरी जाऊन शंभरदा लिहून त्याचा सराव करायचा. हळूहळू मजा येऊ लागली.
जपानी भाषेचे व्याकरण मराठी भाषेशी (हिंदुस्थानी भाषा व्याकरणाशी) मिळतेजुळते आहे. त्यामुळे नवीन शब्द, नवीन व्याकरण शिकूनही वाक्य तयार करणे सोपे आहे. जपानी देशप्रेमाच्या कथांमुळे मला कायमच त्यांच्याबद्दल आदर होता. भाषा शिकायला लागल्यानंतर ‘आई’ या जपानी शब्दाचा अर्थ ‘प्रेम’ आहे, हे ऐकल्यावर जपानीवरील प्रेम अधिक वाढले.
भाषा शिकणे म्हणजे केवळ व्याकरण शिकणे, शब्दसंग्रह वाढवणे एवढे सीमित राहात नाही. ग्रीन टी, मिसो सूप, सुशी, जपानी सण, किमोनी इत्यादी छोट्या छोट्या गोष्टी वर्गात शिकविल्या जात होत्या. चॉपस्टिकने खायचे कसे याचेही प्रात्यक्षिक वर्गात करून घेतले गेले. त्यात एक मुख्य गोष्ट शिकविली जात होती, ती म्हणजे प्रत्येक वेळी जपानी परंपरा, सणांची हिंदुस्थानी परपरांशी तुलना करून पाहणे.
कित्येकदा परदेशी लोकांकडून हिंदुस्थानातील अस्वच्छता, रस्त्यावरील खड्डे यावर टीका व्हायची. त्या प्रत्येक वेळी काळजाला पीळ बसायचा. स्वत:च्या मुलाला इतरांनी नावे ठेवल्यावर आईला जसा राग येतो तसं वाटायचं. मी माझ्या देशातील वाईट गोष्टींना नावे ठेवेनही. परंतु कुणा परदेशी माणसाने नावे ठेवलेली सहन होत नव्हती. त्यामुळेच इथून पुढे समाजात वावरताना स्वत:च्या वागणुकीची मी काळजी घेईन. ही भावना निर्माण झाली. परदेशी संस्कृतीतील जे जे चांगले ते ते मी स्वत:मध्ये रुजवावे व हिंदुस्थानातील जे जे चांगले त्या प्रत्येक गोष्टीचा अभिमानाने प्रसार करावा, ही जाणीव मला या परदेशी भाषेच्या शिक्षणाने दिली.
जपानी सरकारच घेते परीक्षाजपान फाऊंडेशन ही जपानी सरकारी संस्था वर्षांतून दोन वेळा ( जुलै व डिसेंबरमधील पहिल्या रविवारी) परीक्षा घेते. हिंदुस्थानात बंगलोर, दिल्ली, कोलकाता व महाराष्ट्रात मुंबई व पुणे येथे ही परीक्षा घेतली जाते. प्रश्‍नपत्रिका जपानहून येते व उत्तरपत्रिका जपानला तपासायला जातात. त्यानंतर मिळणारे सर्टिफिकेटही सर्व आंतरराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये ग्राह्य धरले जाते. या भाषेचे वर्ग पुणे, मुंबई येथे अनेक ठिकाणी चालतात.
माझीच मला ओळख झालीपरदेशी गोष्ट म्हणजे चांगलीच अशी काही लोकांची धारणा. जपानी शिकत असताना मला माझ्याच संस्कृतीची नव्याने ओळख होत होती. आपल्या संस्कृतीतील महत्त्वाच्या गोष्टी समोर येत होत्या. जपानमध्ये गेले तेव्हा स्वच्छ रस्ते पाहून परत आल्यावर इथून पुढे एकदाही मी रस्त्यावर कागद, कचरा चुकूनही फेकणार नाही, कोणी थुंकत असेल तर त्याला निडरपणे सांगेन, अशी प्रतिज्ञा केली.
- शुभांगी कानिटकर
सौजन्य :- फुलोरा, सामना, १४०२१४
गावातल्या गावात समाजसेवा करायची म्हटली तरी डोक्याला आठ्या, मग परदेशात... ‘मराठी’ युवकांसाठी हे क्षेत्र नवीन असले तरी काही मराठी युवकांनी अशी समाजसेवा आफ्रिकन देशांमध्ये करून मराठी झेंडा सातासमुद्रापार लावला आहे. त्यांनी मळलेली ही पायवाट समाजसेवा करू पाहणार्‍या मराठी युवकांना मार्गदर्शक ठरणारीच आहे...!आजही सिएरा लिओन या देशात ‘इंटरनॅशनल अक्शन ऍड’ या संस्थेबरोबर जोडली गेलेली पुण्याची सुवर्णा हुलावळे हिने याआधी इथोपिया, झांबिया या देशांत व्हॉलेण्टरिंग केलं होतं. इथोपियात चाइल्ड सेक्स वर्करचं पुनर्वसन करताना या व्यवसायात त्यांची येण्यामागची कारणं शोधणं, त्यांना पर्यायी उपजीविकेचं साधन तसेच सुरक्षितता पुरवणं अशा अनेक पर्यायांचा अवलंब करून सुवर्णाने तिथल्या लहानग्यांचं पुनर्वसन केलं... ज्या देशात वीज नाही... त्यामुळे पर्यायाने तासन्तास इंटरनेट नाही... फोन नाही आणि मनोरंजनाची साधनं नाहीत... अशा देशात सुरुवातीला एकटं राहणं अवघड गेलं. पण कमीत कमी सुविधांमध्ये आपण कसं राहायचं हे मी यातून शिकले, असं सुवर्णा म्हणते. इथोपियातली प्रेमळ माणसं आणि त्यांचा पराकोटीचा पाहुणचारही सुवर्णाला अनुभवता आला. सुवर्णा म्हणते, या देशांच्या तुलनेत आपला देश कितीतरी सधन आहे. हिंदुस्थानात सामाजिक कार्य करताना विशेष अडचणी नसतात. पण पूर्णपणे अनोळखी देशात पायाभूत सुविधांचा अभाव असताना काम यशस्वी करणं म्हणजे स्वत:मधल्या क्षमतांचा कस लागतो.
सिद्धार्थ V.S.O. च्या माध्यमातून काही महिन्यांपूर्वी नायजेरियातून व्हॉलेण्टरिंग करून परतला. सामाजिक कार्याची आवड असणार्‍या सिद्धार्थने नायजेरियातील कधी अति थंड तर कधी अति उष्ण अशा लाफिया, मडाकिया, पण्यम अशा वेगवेगळ्या प्रदेशांत काम केलं. तिथल्या लोकांचं जीवनमान उंचावण्यासाठी स्वयंसेवी संस्थांनी राबवलेल्या प्रकल्पांचा रिसर्च रिपोर्ट तयार करणं आणि त्याचं विश्‍लेषण करण्याचं काम सिद्धार्थनं केलं. तीन महिन्यांच्या कालावधीत त्याने कामाच्या निमित्ताने तिथल्या स्थानिकांशी संवाद साधला. या काळात सिद्धार्थला तिथली संस्कृती, परंपरा आणि त्याचबरोबर त्यांच्या समस्या जवळून बघता आल्या. सुरुवातीला थोडासा धास्तावलेला सिद्धार्थ नायजेरियातून परतला तो अनेक मित्र बनवून. सिद्धार्थ म्हणतो, ‘‘मला नायजेरियातल्या व्हॉलेण्टरिंगने खूप काही शिकवले आणि आपण किती सधन देशाचे नागरिक आहोत याची जाणीवही करून दिली.
अभ्यास तर सगळेच करतात, पण तो करताना त्यातही काही मज्जा असते, काही गंमत असते हे बर्‍याच कमी जणांना ठाऊक असते जे फक्त शिकतात त्यांच्यासाठी हे खास 
खाजा आणि हा असा? या खाजाचा आकारच असा की, डिक्टो बाकरवडी दिसायला अगदी मोठ्या आकाराची बाकरवडीच खायला अगदी मस्त कुरकुरीत खारीसारखा अलिबाग, मुरुड-जंजिरा गावच्या बाजारपेठेत मिळणारा हा गोड खाजा हनुमान स्वीट्स या छोट्याशा दुकानात दररोज सुमारे ३० किलो खाजा विकला जातो आणि तोही हातोहात 
