लाल डोळे, लांब चोच आणि चोचेखाली पिशवीसारखी जागा हे वैशिष्ट्य आहे पेलिगन पक्ष्याचे. मुख्यत्वेकरून भरतपूर पक्षी अभयारण्यात आढळणार्‍या या पक्ष्याच्या आकारावरून तो इतर पक्ष्यांपेक्षा वेगळा ठरतो. पाणी असणार्‍या ठिकाणीच या पक्ष्याचे अधिक वास्तव्य असते. खोल पाण्यातून माशांना कमी पाण्याकडे ढकलून त्यांची शिकार तो करत असतो. पेलिगनचा बहुतांश वेळ पाण्यात जातो आणि विश्रांती घेण्यासाठी मात्र तो किनार्‍यावर येतो. भरतपूर अभयारण्यातील या पक्ष्यांना रोजी पेलिगन असेही म्हटले जाते. रोजी पेलिगनला न्याहाळण्यासाठी किंवा त्याचे फोटो काढण्यासाठी जानेवारी, फेब्रुवारीचा काळ सर्वोत्तम. या पक्ष्याचे फोटो काढण्यासाठी कमीत कमी ३०० एमएम लेन्स, ५००, ६०० एमएम टेलिलेन्सेसची गरज भासते. पेलिगनचे जवळून फोटो काढणेही शक्य आहे, पण जेव्हा तो प्रवास करून येतो आणि विश्रांती करण्याच्या तयारीत असतो तेव्हा तो माणसांना जवळ येऊ देतो अन्यथा तो बर्‍याचदा अंतर ठेवून राहत असतो.
दुसर्‍या पक्ष्याने मासा पडकला असेल तर पेलिगन त्याच्यावर नजर ठेवतो आणि जलदगतीने उडत जाऊन तो मासा हिसकावून घेण्याचा प्रयत्न करतो. बर्‍याच वेळा त्याला यशही मिळते. जे पक्षी खोल पाण्यात बुडून मासे घेऊन बाहेर येतात त्यांच्यावरही तो चार्ज करतो. अनेकदा तो इतर पक्षी व माशांना चोचीच्या पिशवीत धरून ठेवतो आणि काही वेळानंतर सोडून देतो. पेलिगनचे चांगले फोटो घेण्यासाठी दरवेळी त्याच्या बारीकसारीक हालचालींवर लक्ष ठेवावे लागते. या पक्ष्याची सतत हालचाल सुरू राहते. त्यामुळे त्याचे फोटो काढताना बिलकूलही कंटाळा येत नाही.
- बैजू पाटील
सौजन्य :- फुलोरा, सामना १९०४१४
